POZNAJ CBD I CBG
Czytaj dalej, a dowiesz się wszystkiego co warto wiedzieć na temat kannabidiolu CBD.
Kannabidiol CBD – kilka słów wstępu
Kannabidiol, znany jako CBD, to jeden z kluczowych składników konopi siewnych, który od wielu lat wzbudza ciekawość zarówno po stronie naukowców, lekarzy, jak opinii publicznej i konsumentów.
Kannabidiol CBD, w odróżnieniu od THC,nie wykazuje żadnych właściwości odurzających, z którymi utożsamiana jest często marihuana. Jest pozyskiwany z zupełnie innych, legalnych odmian konopi tzw. konopi siewnych.
Obecnie prowadzone są badania mające na celu wykazanie terapeutycznej, a nawet leczniczej skuteczności kannabiolu CBD. Coraz lepiej znamy też jego pozytywny wpływ na kluczowe dla zdrowia obszary funkcjonowania organizmu człowieka. Dowodów na prozdrowotne działanie kannabidiolu CBD w otoczeniu pełnego spektrum innych kannabinoidów, terpenów i flawonoidów przybywa, przy jednoczesnym braku informacji o jakiekolwiek szkodliwości.
Czym jest i w jaki sposób działa CBD?
CBD to jeden z fitozwiązków zawartych w konopiach. Rośliny te są bogatym źródłem ponad 100 różnych prozdrowotnych składników roślinnych. Nomenklatura naukowa nadaje im miano kannabinoidów. Niektóre z nich (np. THC) dostarczane do organizmu ludzkiego wiążą się z receptorami układu endokannabinoidowego. Kannabidiol CBD należy do grupy fitokannabinoidów, stymulujących jego prawidłową pracę. Dotychczasowe badania wskazują, że kannabidiol nie łączy się bezpośrednio z receptorami układu endokannabinoidowego.
Różnica między CBD a THC polega między innymi, ale nie tylko, na tym, że kannabidiol CBD nie jest związkiem o właściwościach psychoatywnych. Stosowanie preparatów z CBD nie wywołuje odurzenia ani zmian stanu świadomości. Preparaty takie jak olej CBD są więc bezpieczne dla codziennego stosowania i normalnego funkcjonowania w pracy i w domu.
Jaki potencjał właściwości posiada kannabidiol CBD?
Badania przeprowadzone przez British Journal of Clinical Pharmacology w 2013 roku udowodniły, że CBD wykazuje pozytywny, stymulacyjny wpływ na aktywność układu endokannabinoidowego. Oddziałując na ten kluczowy system kannabidiol CBD w otoczeniu pełnego spektrum innych kannabinoidów oraz terpenów i flawonoidów może minimalizować aktywność napadów drgawkowych także w przypadku lekoopornych odmian epilepsji. Wykazuje również silny potencjał skuteczności w walce z zaburzeniami neurodegeneracyjnymi (Alzheimer, Parkinson), szczególnie gdy standardowa farmakologia przestaje działać skutecznie. Wykazano także, że może on działać neuroprotekcyjnie hamując objawy procesów starzenia związanych z demencją.
CBD może być skutecznie stosowany profilaktycznie oraz w praktyce terapeutycznej zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, stany lękowe, psychozy czy schizofrenia.
Ponadto kannabidiol CBD może wspomagać terapie medyczne leczenia stanów zapalnych. W otoczeniu innych kannabinoidów, terpenów i flawonoidów CBD wykazuje właściwości przeciwbólowe. Łagodzi i uśmierza ból, także w jego przewlekłych odmianach. Wykazuje także silny potencjał do pobudzania naturalnej odporności organizmu i stymulowania ciała w kierunku homeostazy.
Innym aspektem są potencjalne właściwości przeciwbakteryjne CBD, zapobiegające niekontrolowanemu i niekorzystnemu rozmnażaniu się tych drobnoustrojów zwłaszcza z grupy gram pozytywnych. Może pomagać także przy chorobach typowo grzybiczych, zabijaniu mikroorganizmów lub grzybów.
Kannabidiol CBD jest badany na okoliczność licznych innych prozdrowotnych właściwości.
Jak działa kannabidiol CBD?
Kannabidiol CBD wpływa korzystnie na działanie wielu układów funkcjonalnych człowieka, w tym na działanie kluczowego ze zdrowotnego punktu widzenia systemu jakim jest układ endokannabinoidowy, czyli systemu sygnałowego regulującego kluczowe procesy i funkcje w organizmie.
Jest odpowiedzialny przede wszystkim, ale nie tylko za regulację temperatury ciała, ciśnienia krwi, jakość snu, apetyt, nastrój psychiczny, gospodarkę energetyczną czy odczuwanie bólu.
Holistycznie ujmując wszystkie te procesy działające prawidłowo składają się na coś homeostazę, czyli stan doskonałej harmonii funkcjonowania wszystkich procesów życiowych człowieka. Uważa się, że w stanie homeostazy organizm wykazuje silne zdolności do samoleczenia. Zdrowy organizm sam produkuje endokannabinoidy na własne potrzeby. Takim ważnym, jeśli nie najważniejszym endokannabinoidem jest anandamid, a drugim 2-AG.
Zaburzenie homeostazy i zdolności organizmu do samoregulacji może być wywołane przez liczne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne takie jak np.:
1. stany zapalne (w tym przewlekłe stany zapalne o nie do końca rozpoznanym podłożu)
2. silny długookresowy stres (bez znaczenia na jego źródło i przyczyny)
3. utrzymujące się lub nieleczone infekcje wirusowe, grzybicze i bakteryjne
4. funkcjonowanie w toksycznym lub zanieczyszczonym środowisku i otoczeniu
W stanach chorobowych, a także w stanach wydłużonego braku balansu układu endokannabinoidowego o różnym podłożu, może dochodzić do sytuacji, kiedy ilość produkowanych przez organizm endokannabinoidów (w tym anandamidu) jest niewystarczająca. Funkcjonowanie układu endokannabiodowego ulega pogorszeniu, a organizm stopniowo traci zdolność do samoregulacji procesów życiowych.
Homeostaza może zostać trwale zaburzona, a jej przywrócenie wymaga suplementacji związków chemicznych o zbliżonym lub nawet identycznym do endokannabinoidów działaniu. Związki te mogą być pochodzenia naturalnego lub mogą też być sztucznie produkowane w warunkach laboratoryjnych. Powszechnie uważa się, że naturalne związki chemiczne mogą być równie skuteczne, ale obarczone niższym ryzykiem wystąpienia niepożądanych efektów ubocznych.
Takimi właśnie związkami są naturalne kannabinoidy, w tym CBD, którego doskonałym i bezpiecznym źródłem jest olej konopny. Kannabidiol CBD aktywuje pracę receptorów układu endokannabinoidowego CB1 i CB2. Nie oznacza to jednak, że łączy się z tymi receptorami. W rzeczywistości CBD łączy się z receptorami układu endokannabinoidowego w minimalnym stopniu. Mechanizm pozytywnego oddziaływania polega na stymulacji prawidłowej aktywności tego układu.
Co wiemy dzisiaj? Całkiem sporo:
1. Kannabidiol bezpośrednio aktywuje pracę receptorów serotoniny 5-HT1A – wiąże się to zastosowaniem:
przeciwlękowym i antydepresyjnym
jako wsparcie terapii nałogów
poprawiającym jakość snu oraz regenerację organizmu
regulującym apetyt i prawidłowe odżywianie
przeciwbólowym poprzez minimalizację percepcji bólu
2. Kannabidiol aktywuje pracę receptorów waniloidowych (TRPV1) – wiąże się to z jego zastosowaniem przeciwbólowym. Nazwa wzięła się stąd, że CBD działa na podobnej zasadzie, co eugenol znajdujący się w wanilii, od setek lat stosowanej np. na bóle głowy. Co ciekawe, z receptorami TRPV1 wiąże się także anadamid, wzmacniając ich aktywność
3. Kannabidiol dezaktywuje pracę receptorów GPR55 – działa jako antagonista, czyli hamuje ich pracę. Znajdują się one przede wszystkim w móżdżku i biorą udział m.in. w procesach regulacji ciśnienia krwi czy gęstości tkanki kostnej. Nadaktywność receptorów GPR55 łączy się z rozwojem osteoporozy, a także z przyspieszonym rozmnażaniem komórek rakowych. Wyhamowanie aktywności receptorów GPR55 przez CBD jest związane z antynowotworowym i przeciwosteoporozym zastosowaniem kannabidiolu
4. Kannabidiol aktywuje receptory jądrowe PPAR, mając zastosowanie:
antynowotworowe: wyhamowuje rozwój komórek rakowych i może prowadzić do zmniejszenia guzów, np. raka płuc
neuroprotekcyjnymi: np. w chorobie Alzheimera, minimalizując osad beta-amyloidowy, kojarzony z jej rozwojem
przeciwcukrzycowymi: reguluje pracę genów odpowiedzialnych za homeostazę energetyczną organizmu, przyswajanie tłuszczów, insulinowrażliwość i inne funkcje metaboliczne
przeciwschizofrenicznymi: wyhamowuje enzymatyczny rozpad m.in. anandamidu, co jest łączone z rozwojem schizofrenii
5. Kannabidiol jest inhibitorem wychwytu zwrotnego
CBD jest transportowane do wnętrza komórek dzięki białkom transportowym FABP – tą samą drogą do komórek dostaje się też THC oraz nasze endogenne, marihuano-podobne kannabinoidy anandamid i 2-AG. Zarówno CBD, jak i THC modulują pracę repcetorów na powierzchni jąder komórkowych, regulując ekspresję genów i aktywność mitochondrialną. Anandamid jest wewnątrz komórek rozbijany enzymatycznie, tj. kończy cykl swojego życia. Środek transportu (białka FABP), którego ilość jest ograniczona, jest częściowo przejmowany przez CBD. Oznacza to, że do komórek dostanie się mniej np. anandamidu (gdzie kończy swój żywot), a tym samym jego ilość w organizmie ulega zwiększeniu. CBD hamuje wychwyt zwrotny i enzymatyczny rozpad anandamidu
CBD spowalnia wychwyt zwrotny adenozyny, podnosząc jej stężenie w mózgu, a to z kolei reguluje aktywność receptorów adenozyny. Receptory adenozyny A1A i A2A odgrywają kluczową rolę funkcji sercowo-naczyniowych, regulują ilość tlenu zużywanego przez mięsień sercowy i ciśnienie krwi. Receptory te odgrywają istotną rolę w procesach przeciwzapalnych w całym organizmie
6. Kannabidiol działa jako modulator allosteryczny – może wzmacniać lub spowalniać proces transmisji sygnałów poprzez zmianę kształtu receptora:
CBD działa jako pozytywny modulator allosteryczny receptorów GABA-A. Innymi słowy CBD wzmacnia pracę receptorów GABA-A. Receptory GABA-A są odpowiedzialne za wyciszenie, tłumienie aktywności układu nerwowego. Na podobnej zasadzie działają np. Valium czy Relanium, a także benzodiazepiny. CBD redukuje odczuwanie lęków zmieniając kształ receptorów GABA-A wzmacniając naturalne efekty uspokajające GABA
CBD działa jako negatywny modulator allosteryczny receptorów CB1 układu endokannabinoidowego. Kannabidiol CBD nie łączy się receptorami CB1 tak jak to robi THC. Wpływa jednak na ich kształt, osłabiając zdolność tych receptorów do wiązania THC, obniżając psychoaktywność tego kannabinoidu. To powinno zainteresować każdego amatora rekreacyjnej marihuany, ponieważ minimalizuje ryzyko wystąpienia negatywnych skutków ubocznych związanych z działaniem THC na układ nerwowy czy psychikę człowieka
W jaki sposób odczuwane jest działanie CBD?
To chyba jedno z najczęściej zadawanych pytań. Każdy chce wiedzieć czy i co poczuje, stosując np. olej CBD czy waporyzując susz konopny CBD.
CBD nie odurza. To wiemy na pewno. Nie ma więc możliwości, żebyś poczuł efekty typowe dla stosowania marihuany rekreacyjnej. Jeśli tego szukasz to CBD nie jest dla Ciebie.
Odczucia towarzyszące stosowaniu np. olejków CBD, podczas waporyzacji czy w trakcie stosowania suszu nie mają nic wspólnego z psychoaktywnym działaniem substancji zakazanych na ośrodkowy układ nerwowy. Suplementacja kanabidiolu wspiera prawidłową pracę układu endokannabinoidowego, a tym samym wspiera organizm w utrzymywaniu stanu homeostazy.
W dużym uproszczeniu stan homeostazy jest odczuwany jako naturalny i swobodny. Nie ma żadnej euforii, eksytacji czy podniecenia, a postrzeganie rzeczywistości nie ulega skrzywieniu. Prawidłowo i bezpiecznie stosowane suplementy z CBD nie wywołają też efektu ospałości czy senności.
Nawet jeśli preparat zawiera minimalną, legalną ilość THC, to jest go za mało aby wywołać jakikolwiek nieporządany efekt typowy dla tego kannabinoidu. Zresztą, jak również wiemy, CBD działa przeciwstawnie do THC, niwelując jego psychoaktywne działanie. Efektu odurzenia nie odczujesz stosując suplementy CBD. Jest za to taka zdrowa normalność, swoboda myśli i poczucie kontroli nad własną emocjonalnością.
Odczuwanie działania CBD ma bardzo indywidualny charakter. Z lektury opinii o suplementach CBD wynika, że intensywność odczuć jest zależna od metody stosowania – im szybsze wchłanianie, tym intensywność wyższa, ale i czas trwania odczucia krótszy.
Na przykład: susz konopny CBD działa szybko i intensywnie, ale odczuwalność działania trwa krócej niż w przypadku olejku, gdzie odczucia pojawiają się wolniej, są mniej intensywne, ale trwają dłużej. Jeśli chodzi o olej CBD, działanie tej formy stosowania jest szeroko omawiane i komentowane w wielu wątkach np. na amerykańskim forum internetowym Quora.com. W opiniach na temat działania oleju CBD stosowanego suplementacyjnie (w stosunkowo niskich dawkach) odnajdujemy takie określenia jak:
wyciszenie
spokój
odprężenie
relaks
dobry nastrój
bycie wypoczętym
opanowanie
balans emocjonalny
balans energetyczny (ale nie zastrzyk energii!)
normalność (słowo użyte w kontekście bycia sobą)
kontrola emocji
śmiałość
minimalizacja odczuwanego bólu
zadowolenie
minimalizacja odczuwanego stresu i lęków
skupienie i koncentracja
panowanie nad bodźcami zewnętrznymi
minimalizacja natłoku negatywnych, destruktywnych myśli
Jak długo działa CBD?
Długość czasu działania CBD w organizmie waha się w przedziale od 2-6 godzin. Niektóre źródła podają, że CBD działanie efektywne wykazuje nawet do 8 godzin. Po tym czasie przestaje działać, ale pozostaje jeszcze w organizmie do czasu eliminacji.
Efektywne działanie CBD w czasie jest zależne od kilku czynników:
1. Masy ciała: im większa masa i tkanka tłuszczowa, tym więcej CBD jest potrzebne do jego efektywnego działania i tym dłużej utrzymuje się w organizmie. Działanie jest też zależne m.in. od BMI i poziomu nawodnienia
2. Metabolizmu: CBD jest wchłaniane, „zużywane” i następuje jego enzymatyczny rozpad. Czas trwania tego procesu jest indywidualny i zależny od tempa przemiany materii i dostępnych zasobów enzymów wątrobowych
3. Wielkości dawki: jak w przypadku większości substancji im większa dawka CBD, tym dłużej pozostaje w organizmie
4. Częstotliwości stosowania: stężenie CBD w organizmie rośnie z czasem, a dynamika tego wzrostu jest zależna od częstotliwości aplikacji i regularności stosowania. Aby w pełni ocenić, czy CBD jest skuteczne w twoim przypadku rekomendujemy regularne stosowanie przez co najmniej tydzień. Okazjonalne stosowanie wiąże się z krótszym czasem efektywnego działania CBD w organizmie
5. Sposobu stosowania: różne sposoby i formy stosowania CBD oznaczają różną długość czasu działania. Zasada jest tak, że im łatwiej CBD jest wchłaniane, tym krócej trwa efekt. Najszybciej CBD działanie wykazuje w przypadku waporyzacji, ale też i efekt trwa najkrócej (2-3 godzin). Olejki CBD wchłaniają się wolniej, ale efekt trwa dłużej (4-6 godzin). Stosowanie kapsułek i żywności z CBD to od 1-2 godzin na pojawienie się efektu i 6-8 godzinna długość czasu działania. CBD stosowane miejscowo w postaci kremów, balsamów czy serum do skóry powinno zacząć działać nawet po kilku minutach, a czas długości trwania efektu jest podobny jak w przypadku olejków
6. Jedzenia: to, co jesz, ile jesz i kiedy jesz wpływa na to, jakie działanie CBD będzie miało w Twoim przypadku. CBD stosowane „na pusty żołądek” będzie metabolizowane szybciej przy mniejszym obciążeniu wątroby. Będzie też eliminowane z organizmu szybciej. Nie zawsze jest to możliwe, zwłaszcza przy popołudniowych czy wieczornych dawkach
Czy organizm buduje tolerancję kannabidiolu?
Część źródeł wskazuje, że organizm nie buduje tolerancji CBD. U większości osób efektywna dawka powinna pozostać stała w czasie. Istnieją jednak badania wskazujące, że niektóre osoby z czasem mogą wykształcić oporność na działanie CBD. Efektywna dawka może więc w niektórych przypadkach rosnąć wraz długością stosowania. Źródła podają, że proces budowania tolerancji postępuje powoli, co oznacza, że skokowe zwiększanie dawki nie powinno być konieczne.
Jak szybko działa CBD?
Szybkość działania wynosi od ok. 5-15 minut w przypadku vapingu, odrobinę dłużej w przypadku kropel CBD aplikowanych podjęzykowo, aż 1-2 godzin w przypadku produktów żywnościowych z CBD (w tym kapsułek CBD).
Jak długo CBD pozostaje w organizmie?
To jak długo CBD pozostaje w organizmie w zasadzie nie jest żadnym problemem ani powodem do zmartwień. CBD jest w pełni legalne z uwagi na brak działania odurzającego, a co za tym idzie testy na obecność narkotyków w ogóle tego związku chemicznego nie obejmują.
Dla zainteresowanych tematem jak długo CBD pozostaje w organizmie wyjaśniam, że chodzi tutaj o tzw. biologiczny okres półtrwania kannabidiolu. Parametr ten określa ile czasu musi upłynąć do usunięcia połowy skonsumowanej ilości CBD z organizmu.
Badania w tym zakresie znalazłem cztery:
Badanie z roku 1986 wykazało, że pojedyncza dawka pozostaje w organizmie przez 18 do 30 godzin w przypadku zastrzyków dożylnych i 27 do 35 godzin w przypadku palenia suszu CBD
Badanie z roku 1991 wskazało, że CBD stosowane doustnie w dawce aż 700mg/dobę przez 6 tygodni wykazało czas połowicznego rozpadu na poziomie 2-5 dni
Badanie z roku 2012 wykazało 27 do 35 godzin w przypadku palenia suszu i 2-5 dni w przypadku stosowania doustnego
Badanie z roku 2014 wykazało, że w przypadku pojedynczej dawki doustnej biologiczny okres półtrwania CBD wynosił ok. 1-2 dni
Okres półtrwania to nie to samo co rozpad enzymatyczny. Rozpad enzymatyczny jak już pisałem następuje w ok. 4-6 godzin. Po tym czasie CBD przestaje działać, ale pozostaje w organizmie w takiej „zużytej, niedziałającej postaci”, aż do momentu jego eliminacji z systemu.
To na co należy zwracać uwagę to zawartość THC w olejku cbd. Jeśli martwisz się o ten psychoaktywny kannabinoid to warto żebyś wiedział, że preparaty full spectrum zawierają wszystkie naturalnie występujące w konopiach siewnych kannabinoidy w tym THC. Preparaty broad spectrum są THC pozbawiane w chemicznym procesie. Z kolei kryształy zawierają w zasadzie wyłącznie CBD (+ odrobinę terpenów i flawonów).
CBD działanie a karmienie piersią? Czy można stosować CBD w ciąży?
Świat nauki nadal nie wyjaśnił jakie działanie CBD wykazuje w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Ponieważ nie wiemy na ten temat praktycznie nic, toteż odradza się stosowania kannabidiolu zarówno kobietom w ciąży jak i w okresie karmienia piersią. To co wiem na pewno, to że niewielkie, ale jednak ilości CBD są przenoszone wraz z mlekiem matki do organizmu dziecka.
Jeśli chodzi o działanie CBD i kannabinoidów na niemowlęta to na chwilę obecną nie ma żadnych badań, a co za tym idzie po prostu nie powinno się ich stosować. Zalecenie to jest istotne zwłaszcza jeśli chodzi o preparaty zawierające nawet legalne ilości THC.
Dawkowanie CBD – jak stosować olej CBD?
Kannabidiol CBD zawarty w oleju aplikuje się za pomocą kroplomierza. Dawkowanie jest zależne od celu stosowania i ma indywidualny charakter. Ilość kannabinoidów w pojedynczej kropli jest zależna od stężenia fitozwiązków w preparacie i waha się przedziale od ok. 1,5mg dla 3% oleju konopnego full spectrum do ok. 5mg dla 10% oleju konopnego full spectrum. Kropelki CBD aplikowane pod język cechuje wysoka przyswajalność, a czas reakcji wynosi do ok. 40 minut.
Dawkowanie CBD jest tematem złożonym – nie istnieją na dzień dzisiejszy jednoznaczne odpowiedzi w tym obszarze. Prowadzone w ostatnich latach badania miały na celu m.in. ustalenie skutecznych i bezpiecznych dawek CBD w zależności od celu jego stosowania. Dawki CBD używane w badaniach na ludziach wahały się w przedziale od 20 do 1500 mg CBD na dzień. To bardzo szeroki zakres.
Wnioski wyciągnięte z przeglądu danych klinicznych na ludziach i zwierzętach wyglądają następująco:
Nie istnieje jedna uniwersalna, właściwa dawka CBD efektywna dla każdego człowieka
Ludzie reagują na te same dawki CBD odmiennie
CBD jest bezpieczne w zastosowaniu u ludzi (i zwierząt)
Profil bezpieczeństwa CBD stosowanego u ludzi został wielokrotnie potwierdzony
CBD nie wywołuje efektu odurzenia, nie uzależnia, a organizm buduje tolerancję bardzo powoli lub wcale
W raporcie na temat CBD Światowa Organizacja Zdrowia potwierdziła bezpieczeństwo stosowania CBD. Dotyczy to także CBD zawartego w oleju CBD. Raport powołuje się na badania, w których stosowane były dawki aż do 800 mg CBD na dobę.
Kilka porad i uwag dotyczących dawkowania olejków CBD dla początkujących:
Mikrodawkowanie i suplementacja kannabinoidów są celem stosowania olejków CBD
Nawet jeżeli producent, sprzedawca lub osoba, z którą konsultujesz dawkowanie mówi inaczej zacznij od minimalnej dawki np. 1 kropli, żeby sprawdzić reakcję organizmu przynajmniej przez kilka pierwszych dni
Nie stosuj dużych dawek na początku stosowania olejków konopnych, sprawdź jak zadziała mikrodawka stosowana przez kilka dni i dopiero wtedy decyduj co dalej
Mikrodawka może być w zupełności wystarczająca w większości przypadków i nie ma potrzeby od razu stosować wysokich dawek
Zasada „mniej to więcej” (z ang. less is more) może mieć zastosowanie w twoim przypadku
Nadmierna dawka może wywołać efekt niepożądany i niepotrzebnie zrazić cię do olejku już na samym początku
Środowisko medyczne, lekarze stosujący kannabinoidy w swych praktykach sugerują, aby uzbroić się w cierpliwość i stosować kannabinoidy przez minimum 30 dni, ważna jest regularność
Pamiętaj, że każdy proces, także ten związany z uzdrawianiem organizmu, wymaga czasu; np. proces zapalny, który toczył twój organizm od dłuższego czasu nie zniknie jak za dotknięciem magicznej różdżki po przyjęciu pojedynczej dawki olejku,.
Stężenie kannabinoidów w organizmie rośnie z czasem, a wraz z nim rośnie efektywność działania
Pamiętaj, że w wielu przypadkach lekarze przepisując lek farmakologiczny również sprawdzają reakcję i efekt terapeutyczny po np. 6-8 tygodniach i dopiero po takim okresie decydują czy zmienić dawkę czy może w ogóle zastosować inny lek
Cierpliwość jest kluczowa
Dawkowanie olejków CBD jest nierozerwalnie związane z biodostępnością CBD (wchłanianiem)
Bezpieczne dawkowanie CBD sprowadza się więc do minimalizacji ryzyka wystąpienia efektów niepożądanych. Uważa się, że przedawkowanie CBD, a raczej spożycie nadmiernej jego ilości zwiększa ryzyko wystąpienia takich efektów ubocznych jak:
Biegunka
Suchość w ustach
Senność
Nudności
Poirytowanie
Planując dawkowanie CBD należy pamiętać, że tak jak w przypadku każdego preparatu o charakterze prozdrowotnym należy przestrzegać zaleceń lekarza lub zalecanego przez producenta spożycia. Pomocne mogą okazać się także relacje osób już stosujących krople z konopi, które skuteczne i bezpieczne dawkowanie CBD przetestowały na sobie i doświadczeniem tym się dzielą.
Przy planowaniu dawkowania CBD należy pamiętać, że:
CBD działa przez 6-8 godzin (tzw. czas rozpadu enzymatycznego w organizmie)
Ilość dawek na dobę warto zaplanować tak, aby dostarczać CBD możliwie równomiernie uwzględniając czas rozpadu i utrzymując jego działanie przynajmniej przez cały dzień
Ilość CBD w dawce x liczba dawek na dobę = ilość CBD na dobę
O tym, jak to działa w praktyce nieco więcej przeczytasz w dalszej części artykułu.
Dawkowanie CBD – stężenie a ilość CBD i innych kannabinoidów
Na początku postaram się wyjaśnić pewien istotny aspekt dawkowania kannabidiolu CBD, który wydaje się często umykać konsumentom.
Stężenie oleju CBD rozumiane jest powszechnie jako % zawartość pełnego spektrum fitozwiązków (kannabinoidów, terpenów i flawonów) w tym przede wszystkim CBD w buteleczce preparatu.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że 10ml preparatu nie odpowiada 10g masy netto. Gęstość oleju jest inna niż gęstość wody.
Stężenie CBD w preparacie nie jest najistotniejszą informacją z punktu widzenia dawkowania CBD i innych kannabinoidów. Powiedziałbym nawet, że ma ono znaczenie drugorzędne.
Ważniejszą informacją jest ilość, a precyzyjniej mówiąc, masa CBD i innych kannabinoidów znajdująca w buteleczce. Określana jest zwykle w miligramach (mg).
Przykładowo: olej CBD 10% zawiera min. 1000 mg kannabidiolu CBD wraz z pozostałymi kannabinoidami, terpenami i flawonami naturalnie występującymi w konopiach siewnych.
Dlaczego to istotniejsza informacja?
Ponieważ dawkowanie CBD określa się właśnie w miligramach/dawkę i miligramach/dobę.
Całkowita zawartość CBD i innych kannabinoidów w opakowaniu / butelce jest także podawana na etykietach i opakowaniach preparatów.
Przykładowo oleje konopne CBD Purehemp zawierają odpowiednio około:
300 mg fitozwiązków w 10 ml buteleczce 3% stężenia oleju CBD
500 mg fitozwiązków w 10 ml buteleczce 5% stężenia oleju CBD
1000 mg fitozwiązków w 10 ml buteleczce 10% stężenia oleju CBD
2000 mg fitozwiązków w 10 ml buteleczce 20% stężenia oleju CBD
3000 mg fitozwiązków w 10 ml buteleczce 30% stężenia oleju CBD
Jakie to fitozwiązki: CBD, CBDa, CBG, CBGa, CBN, CBNa oraz THC i THCa w dopuszczalnych normach (łącznie do 0,2%) oraz oczywiście terpeny i flawonoidy.
Zawartość ta jest badana przez niezależne laboratorium. W przypadku olejów Paweł Konopny badania takie wykonują specjaliści z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej z Lublina , Hemp Ekspert z Warszawy, Cannalab z Gdańska.
Krople z konopi – od czego zacząć stosowanie?
W praktyce stosowania krople konopne CBD, przy braku jednoznacznych wytycznych lub zaleceń lekarza, przyjmuje się następujące czynniki mające wpływ na dobór wielkości dawki (pojedynczej i dobowej):
Masa ciała (waga)
Cel zastosowania (np. zastosowanie suplementacyjne lub terapeutyczne)
Indywidualna biochemia organizmu
Ilość CBD w pojedynczej kropli lub kapsułce
Stężenie CBD w preparacie
Zmiennych jest wiec kilka, a na dodatek trzecia z wyżej wymienionych to zmienna w znakomitej większości przypadków (o ile nie w każdym) jest zmienną niewiadomą.
Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, to w praktyce decyzję o dawkowaniu oleju CBD podejmuje się samodzielnie. Ustalenie dawki początkowej CBD może ułatwić swoisty protokół postępowania powszechnie przyjęty wśród praktykujących stosowanie CBD na co dzień.
Zacznij od mniejszej dawki np. 10-20 mg CBD/dobę.
Stosuj ją przez min. 4-7 dni.
Jeśli w tym czasie nie odczujesz żadnej różnicy zwiększ dawkę o 5-10 mg do poziomu 15-30 mg CBD/dobę.
Postępuj tak do momentu kiedy odczujesz, że poziom dawkowania zaczyna przynosić efekty np. złagodzeniu ulegną objawy jeśli stosujesz CBD właśnie w tym celu.
Utrzymuj dawkowanie regularnie stosując olej CBD przez okres min. 30 dni.
Warto śledzić ilość przyjmowanego CBD na dobę oraz notować czy i jaki dana dawka przyniosła efekt. Bierz pod uwagę także takie efekty jak poprawa nastroju, minimalizacja bólu, lepsze samopoczucie.
No dobrze, ale skoro preparat jest dozowany kroplomierzem to ile kropel oleju CBD należy przyjąć, aby dawka CBD wynosiła np. 10 miligramów?
Ile mg CBD jest w kropli oleju CBD?
Kroplomierz nie jest w 100% precyzyjnym przyrządem dozowniczym. To wydaje się być kłopotliwe tylko przez chwilę.
Krople z konopi w postaci oleju CBD dawkuje się zwyczajowo w przedziale od/do lub w przybliżeniu. Praktycy i doświadczeni konsumenci twierdzą powszechnie, że nie jest konieczne przyjmowanie doskonale precyzyjnej dawki wyliczonej co miligrama.
Osobiście zgadzam się z takim podejściem. Dlaczego?
Jeśli Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) używała jako przykładu dawek nawet 800 mg CBD na dobę do opracowania raportu, w którym stwierdza, że CBD jest bezpieczne, to powszechnie stosowane dawki na poziomie 20-40mg na dobę swobodnie mieszczą się w przedziale uznawanym za bezpieczny.
Poza tym osobiście olej CBD stosuję w konkretnym celu i jeśli to oznacza, że aby ten cel osiągać muszę przyjmować ok. 100mg CBD na dobę to tak właśnie zrobię. Czy jest to dokładnie 100mg nie ma dla mnie najmniejszego znaczenia. Ważne, że mam pewność, że jest to dawka uznawana za bezpieczną przez autorytet w dziedzinie zdrowia publicznego – a WHO z całą pewnością do takich należy.
Oczywiście takie podejście jest kwestią indywidualną i znajdą się osoby, dla których sytuacja ta może stanowić problem i powód do dyskusji. Być może olej CBD nie jest dla nich najlepszym rozwiązaniem, a w zamian warto, aby rozważyły stosowanie kapsułek CBD, które problem precyzji wielkości dawki rozwiązują kosztem niższej przyswajalności.
Inne ważne informacje na temat źródeł kannabidiolu CBD
Cechą charakterystyczną naturalnych nutraceutyków, takich jak olej CBD jest ich różnorodność chemiczna. Struktura składu czyli kompozycja kannabinoidów terpenów i flawonoidów w gotowych preparatach konopnych wykazuje silne zróżnicowanie nie tylko pomiędzy preparatami różnych producentów / marek.
Na chwilę obecną nie istnieje sposób skutecznej standaryzacji hodowli konopi. Nie jest więc możliwe by roślina miała identyczną kompozycję kannabinoidów, terpenów i flawonoidów za każdym jednym razem. Nie ma tutaj znaczenia, że wysiew jest realizowany z tych samych certyfikowanych i standaryzowanych nasion. Na tą kompozycję wpływ ma tak wiele niezależnych od człowieka czynników, że trudno w ogóle sobie wyobrazić, aby kiedykolwiek pełna standaryzacja była możliwa. Nawet w warunkach szklarniowych hodowli kontrolowanych (tzw. indoor) wydaje się być to zadaniem ekstremalnie trudnym.
Skoro nie jesteśmy (na razie) w stanie ustandaryzować materiału przetwarzanego na naturalne preparaty to i same preparaty będą się od siebie różniły także pomiędzy ich partiami. Nawet jeśli są one produkowane przez tego samego producenta, tymi samymi metodami, ale przy wykorzystaniu materiału pozyskiwanego w różnym czasie i z różnych miejsc. Tak jest na chwilę obecną i w najbliższym czasie nic nie wskazuje na to, aby sytuacja ta miała się zmienić.
Na chwilę obecną olej konopny cbd full spectrum renomowanego producenta powinien być standaryzowany przynajmniej na zawartość głównego kannabinoidu – kannabidiolu CBD – przy zachowaniu stężenia innego kannabinoidu – tetrahydrokannabidiolu THC – na dopuszczalnym przez prawo poziomie.
Jeśli to tylko możliwe warto sięgać po olej zawierający pełną kompozycję pozostałych kannabinoidów, terpenów i flawonoidów. Jest tak ponieważ tylko preparaty z pełnym spektrum fitosubstancji umożliwiają wystąpienie efektu synergii. Struktura tej kompozycji czyli ilość lub stężenie innych niż CBD i THC prozdrowotnych związków chemicznych naturalnego pochodzenia przy tak gigantycznej ich ilości pozostanie jeszcze przez jakiś czas różnorodna.
Cechy fizykochemiczne preparatów konopnych takie jak zapach, smak, konsystencja czy kolor również mogą świadczyć o jakości preparatu ponieważ są bezpośrednią konsekwencją składu chemicznego gotowego preparatu, a ten z kolei pochodną takich czynników jak czystość materiału użytego do produkcji i jakość procesu produkcji.
Cechy fizykochemiczne preparatów konopnych takie jak zapach, smak, konsystencja czy kolor również mogą świadczyć o jakości preparatu ponieważ są bezpośrednią konsekwencją składu chemicznego gotowego preparatu, a ten z kolei pochodną takich czynników jak czystość materiału użytego do produkcji i jakość procesu produkcji.
Oczyszczone oleje konopne posiadają jaśniejszy odcień, ciekłą ale wciąż oleistą konsystencję i nieco bardziej przystępny, mniej korzenny smak. Z kolei naturalne oleje konopne posiadające ciemniejszą barwę z uwagi na większe stężenie chlorofilu. Ponadto mają one gęstszą konsystencję ze względu na obecność wosków.
Czy CBD wywołuje skutki uboczne?
W skrócie i dużym uproszczeniu:
Szerokie spektrum badań naukowych przeprowadzonych przez British Journal of Clinical Pharmacology dotyczących zakresu dawkowania i porcji maksymalnych CBD udowodniło, że jego stosowanie nie wywołuje trwałych lub dotkliwych skutków ubocznych. Niepożądane działania występujące w zasadzie tylko przy przedawkowaniu – tak, kannabidiol CBD można przedawkować jak każdą inną substancję – ograniczają się do krótkotrwałych nudności, bólu głowy, suchości w ustach i nadmiernej senności. Wszystkie te objawy ustępują w relatywnie krótkim czasie nie pozostawiając śladu po sobie.
Bezpieczne dawki, o których wspomina raport Światowej Organizacji Zdrowia są bardzo wysokie. Ilość CBD konsumowanego przy zastosowaniu się do wskazówek producentów preparatów konopnych stanowi zaledwie niewielki ułamek dawki uznawanej za całkowicie bezpieczną.
CBD a prawo. Czy kannabidiol CBD jest legalny?
Zasadniczo CBD jest w Polsce i wielu innych krajach na świecie całkowicie legalne. W świetle art. 63 Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii uprawa i zbiór ziela konopi siewnej tj. Cannabis Sativa L. nie są objęte karą zgodnie z kodeksem karnym. Oznacza to, że działania tego typu są w pełni legalne na terenie Polski.
Olej konopny CBD jest produktem legalnym o ile zawartość tetrahydrokannabinolu (THC) pozostaje na poziomie poniżej 0,2%.
Olej CBD nie jest produktem leczniczym, nie jest przeznaczony do zapobiegania ani leczenia chorób.
Może jednak mieć znaczenie suplementacyjne. Dzieje się tak w świetle faktu, że istnieje stan określany w teorii jako deficyt endokannabinoidów. Przypomina swoim charakterem niedobór witamin czy innych istotnych ze zdrowotnego punktu widzenia minerałów i pierwiastków.
Potwierdzenie tej teorii sprawi, że stosowanie kannabinoidów będzie mieć charakter suplementacyjny, a preparaty takie jak olej konopny CBD staną się pełnoprawnymi suplementami diety.
Czy warto wprowadzić CBD do codziennej diety?
Kannabidiol CBD to jedna z ponad 100 substancji aktywnych zawartych w konopiach siewnych. Kannabidiol jest w Polsce legalny. Jest też uznawany za główny, ale nie jedyny prozdrowotny składnik konopi siewnych oraz medycznej marihuany. Oleje z konopi siewnych nie posiadają negatywnie postrzeganych właściwości psychoaktywnych. Jak już wspomniano wcześniej bezpieczeństwo stosowania kannabidiolu CBD zostało potwierdzone w raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Z tego powodu mogą w praktyce i w niedługim czasie znajdować zastosowane jako suplement pomagający utrzymać prawidłowe funkcjonowanie kluczowych procesów fizjologicznych i regulacyjnych organizmu.
Spośród substancji wykrytych w roślinach konopi, kannabidiol CBD wydaje się mieć największy potencjał właściwości korzystnych dla zdrowia. Kannabidiol, w odróżnieniu od THC, nie powoduje stanów odurzenia, nie jest w stanie uzależniać i nie wykazuje skutków ubocznych innych niż wspomniane nudności, suchość w ustach czy senność pojawiające się przy jego przedawkowaniu.
Czy warto więc zainwestować w zastosowanie kannabidiolu CBD i wprowadzić go do codziennej diety? Odpowiedź jest niezwykle prosta i nasuwa się sama. Oczywiście, że warto! CBD posiada na tyle duży potencjał, że inwestycja od ok. 65 zł za 3% stężenie 10 ml olejku wystarczającego nawet na ponad miesiąc stosowania jest czystą korzyścią z perspektywy promocji szeroko pojętego zdrowego stylu i jakosci życia.
CBG – 10 właściwości, działanie, korzyści, które daje kannabigerol
Co to jest CBG?
CBG to w skrócie kannabigerol. Kolejny obok CBD (kannabidiol) kannabinoid znajdujący się w konopiach.
Został odkryty w roku 1964 przez zespół pod kierownictwem Yehiela Gaoniego i prof. Mechoulama. Jest wciąż badany z uwagi na szerokie spektrum potencjalnych zastosowań medycznych i terapeutycznych od regulacji apetytu, przez minimalizację procesów zapalnych, aż po walkę z nowotworami.
Wadą kannabigerolu jest koszt jego produkcji. Jest nazywany „Rolls Roycem wśród kannabinoidów” właśnie z uwagi na jego wysoką cenę.
Zawartość CBG w konopiach jest znacznie mniejsza niż CBD czy THC. W Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie uprawiane są konopie o zawartości CBD nawet 20% (w Polsce nieosiągalne poziomy z uwagi na regulacje prawne związane z THC). Natomiast odmiany te generują tylko ok. 2% kanabigerolu. To się prawdopodobnie zmieni w najbliższej przyszłości ponieważ z rynku upraw w Polsce dochodzą informacje o sukcesach w uprawie konopi o zawartości tego kannabinoidu zbliżonej do 12%. Wraz z rosnącą zawartością wzrośnie dostępność, a zaraz za nią powinna też obniżyć się cena.
Prace nad wyhodowaniem odmian bogatych w kannabigerol trwają i zapewne za jakiś czas sytuacja ta się zmieni – dlatego o tym kannabinoidzie niektórzy piszą w kategoriach „melodii przyszłości”.
O tym jak powstaje ten fitokannabinoid przeczytasz w ostatnim akapicie dla zaawansowanych.
Tutaj tylko wspomnę, że kwasowa postać kannabigerolu CBG-A jest prekursorem CBD czyli CBD powstaje z CGB-A pod wpływem temperatury w procesie wzrostu konopi.
Podobnie jak kannabidiol – CBG jest nietoksycznym roślinnym związkiem chemicznym.
Jest też całkowicie legalny – nie występuje na liście
Nie wywołuje efektu odurzenia. W dotychczasowych badaniach laboratoryjnych na zwierzętach kannabigerol był dobrze tolerowany i uznany za bezpieczny z uwagi na brak efektów ubocznych stosowania1.
Kanabigerol w dotychczasowych badaniach wykazuje obiecujący potencjał silnych właściwości leczniczych.
Jakie właściwości i działanie ma CBG?
Ilość badań nad właściwościami i działaniem CBG jest zdecydowanie mniejsza niż w przypadku CBD.
Kannabigerol (CBG) działa w organizmie w podobny sposób jak CBD. Oddziałuje z tymi samymi receptorami układu endokannabinoidowego2. Właściwości obu kannabinoidów wydają się być bardzo podobne.
CBG wykazuje silne działanie synergiczne z innymi kannabinoidami oraz terpenami. Oznacza to, że działa skuteczniej w ich obecności. Dlatego preparaty full spectrum są uznawane za lepsze, skuteczniejsze niż te oparte o izolaty kannabinoidów.
To co wiemy dzisiaj na pewno, to że CBG wykazuje szerokie spektrum działania:
Antybakteryjnego – antybakteryjne właściwości CBG są dobrze poznane, działa on także na bakterie gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA) i inne bakterie oporne na antybiotyki; podobnie jak CBD, a więc ich współobecność w preparacie wzmacnia efekt antybakteryjnych właściwości
Przeciwzapalnegi i antyoksydacyjnego – stosunkowo nowe badanie z 18 listopada 2019 wykazało, że skuteczność przeciwzapalna kannabidiolu (CBD) jest wyższa w połączeniu z CBG; oba te kannabinoidy wzmacniają się wzajemnie w ich przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych właściwościach
Neuroprotekcyjnego – w badaniu z 2018 roku (model in vitro stanu neurozapalnego) wykazano silne właściwości neuroprotekcyjne kannabigerolu, badanie wskazało CBG jako potencjalnie bardzo skuteczny związek w leczeniu stanów naurozapalnych oraz minimalizacji stresu oksydacyjnego
Przeciwbólowego – w mającym już blisko 30 lat badaniu naukowcy wykazali silne właściwości przeciwbólowe i przeciwrumieniowe kannabigerolu, siła działania przeciwzapalnego okazała się być wyższa niż powszechnie stosowanych leków przeciwbólowych
Przeciwnowotworowego – współdziałanie CBG i CBD z limonenem prowadzi do autodestrukcji (apoptozy) komórek raka sutka, a połączenie CBG i CBD z mircenem (terpen obecny w konopiach i w chmielu) skutecznie hamowało proces nowotworowy raka wątroby wywołany aflotoksynami
Wyciszającego i rozluźniającego – kanabigerol może wpływać hamująco na wychwyt GABA (kwasu y-aminomasłowego) na poziomie porównywalnym z THC i CBD to wskazuje na potencjalne działanie wyciszające i rozluźniające
Antydepresyjnego – tu akurat dostępne są tylko badania na modelach zwierzęcych, ale ich wyniki były bardzo obiecujące, a kannabigerol wykazywał silne właściwości antydepresyjne; jest to związane z wyhamowaniem wychwytu anandamidu i faktem, że CBG jest umiarkowanym antagonistą 5-HT1A
Przeciwlękowego – CBG razem z CBD i linalolem (terpenoidem, który jest w konopiach, występujący też obficie w lawendzie) może działać antylękowo
Przeciw nadciśnieniowego – kannabigerol umiarkowanie obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe co może być szczególnie interesujące dla osób z jaskrą
Przeciwgrzybiczego – sam kannabigerol ma umiarkowane właściwości przeciwgrzybicze, natomiast połączenie CBG i CBC (kannabichromen) z terpenem znanym jako tlenek kariofilenu obecnymi w konopiach wykazywał skuteczność podobną do leków farmakologicznych (sulconazolu i cyklopiroksu)
Funkcje kannabigerolu są jednak nieco odmienne od CBD. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się na czym te różnice polegają.
Jakie są korzyści z obecności kannabigerolu CBG w diecie?
A zatem kto i kiedy może skorzystać z dobrodziejstw właściwości CBG? Lista jest długa i wciąż rośnie:
Zapalenie jelita i IBS – minimalizacja stanu zapalnego, minimalizacja stresu oksydacyjnego i związanej z nim utraty żelaza
Jaskra – obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego
Zaburzenie pracy pęcherza moczowego – moduluję i wspiera prawidłową pracę pęcherza moczowego (istotne dla osób z problemem nietrzymania moczu)
Choroba Huntingtona – neuroprotekcyjne właściwości kanabigerolu są szeroko omawiane jako bardzo obiecujące w kontekście leczenia i minimalizacji objawów tej choroby; w 2014 roku organizacja ASENT opublikowała badania, z których wynika, ze CBG może wspierać regenerację i stymulować wzrost nowych komórek nerwowych w mózgu (badanie na myszach)
Infekcje bakteryjne – kanabigerol może dosłownie zabijać niektóre bakterie w tym także oporne na antybiotyki superbakterie np. MRSA czyli metycylino-opornego gronkowca złocistego
Nowotwory – kanabigerol wyhamowuje wzrost komórek rakowych raka prostaty i innych nowotworów (potencjalnie także raka jelita grubego, raka skóry, czerniaka i raka piersi)
Zaburzenia apetytu – szczególnie istotne dla osób leczonych konwencjonalnym metodami z HIV i raka; układ endokannabinoidowy pozostaje w stałej „komunikacji” z układem trawienia, a CBG wchodząc z tym układem w interakcję reguluje uczucie głodu i sposób działania flory jelitowej
Choroby neurodegeneracyjne – kannabigerol chroni włókna i komórki nerwowe, wydłużając ich życie co może mieć znaczenie w przypadku leczenia takich chorób jak Alzheimer czy Parkinson
Choroby skórne – przede wszystkim minimalizacja objawów łuszczycy, łupieżu, egzemy, atopowego zapalenia skóry oraz wyhamowanie infekcji grzybiczych, a nawet zabijanie komórek grzybów skóry; kannabigerol silnie przyspiesza proces odnawiania się komórek skóry
Depresja i stany lękowe – podniesienie poziomu anandamidu oraz wyhamowanie wychwytu zwrotnego GABA to mechanizmy mogące świadczyć o antydepresyjnych właściwościach CBG
Cholesterol – reguluje/obniża poziom złego cholesterolu we krwi
Kanabigerol – efekty niepożądane i ryzyko interakcji
Kannabigerol jest metabolizowany przez enzymy wątrobowe z rodziny P450. Te same, które metabolizują kannabidiol (CBD). Interakcje z lekami farmakologicznymi są możliwe i należy je brać pod uwagę. Blisko 60% leków farmakologicznych jest metabolizowanych przez enzymy z tej rodziny. W niektórych przypadkach kannabigerol może podnieść efektywność działania leków, a w innych obniżyć. Stosowanie leków farmakologicznych nie wyklucza możliwości suplementacji produktów zawierających śladowe ilości kanabigerolu jednak wymaga zachowania ostrożności. Istnieje ryzyko wystąpienia efektów ubocznych typowych dla stosowanych leków farmakologicznych – nie są to efekty uboczne stosowania cannabigerolu a konsekwencja interakcji kannabigerolu z lekami.
CBD a CBG – różnica między kannabinoidami
Podstawową różnicą między tymi dwoma kannabinoidami jest ilość dostępnych badań. O ile CBD zostało już dość dobrze poznane i badania wciąż trwają, to kannabigerol wciąż wymaga intensyfikacji badań zwłaszcza na ludziach.
Różnica jest też w dostępności, obfitości kannabigerolu w roślinie konopi. Jest go nawet ponad 20 razy mniej niż CBD. To czyni kanbigerol bardzo drogim kannabinoidem. W oleju CBD full spectrum CBG występuje w śladowych ilościach, ale dobrej jakości olej na pewno ten kannabinoid powinien zawierać, aby o efekcie synergii mogła być w ogóle mowa.
